سلسله طریقتی خواجه یوسف همدانی و طریقت نقشبندیه

خواجه یوسف همدانی از عارفان بزرگ سدۀ پنجم و ششم ایران اسلامی است که به سبب قرارگرفتن در طریقت نقشبندیه جایگاهی ویژه برای نقشبندیان دارد. خواجه یوسف همدانی، خواجه عبدالخالق غجدوانی (مهم‌ترین فرد سلسلۀ نقشبندی) را به ابوعلی فارمدی، ابوالقاسم کرگان، ابوالحسن خرقانی، بایزید بسطامی، امام صادق(ع) و سپس از دو راه به پیامبر اکرم(ص) پیوند می‌دهد. تفاوت نقشبندیه با طریقت‌های عرفانی دیگر در این است که همۀ طریقت‌های صوفیه با امیرالمؤمنین(ع) که باطن نبوت است، به پیامبر وصل می‌شوند؛ اما نقشبندیه سلسلۀ طریقتی خود را مانند امور ظاهری، با خلیفۀ اول به پیامبر متصل می‌کنند و همین باعث شده است گاهی طریقت‌های دیگر تصوف آنان را نقد و انکار کنند. در این مقاله افزون‌بر بحث و نقد ارتباط خواجه یوسف همدانی با طریقت نقشبندیه، تلاش شده است استادان و شاگردان طریقتی او با استفاده از منابع تاریخی معرفی شوند؛ همچنین نگارندگان کوشیده‌اند عبدالله جونى‏، شیخِ ناشناختۀ خواجه یوسف همدانی را معرفی کنند که در بیشتر منابع حتی نامش نیز نادرست ضبط شده است.